Архангай аймгийн Хангай сумын Тэрх баг, Хайрханы эхийн хөндий Цагаан чулуутын өвөлжөөний баруун талд Их Британийн иргэн 53 настай Стивен Эдвард Нейш бусдын гарт харамсалтайгаар амь насаа алдсан хэрэг өнгөрсөн сарын 31-нд гарсан билээ. Стивен Эдвард Нейш гэх иргэнийг хэвлийн тус газарт нь хоёр удаа шовх үзүүртэй зүйлээр нэвт хатгаж амь насыг нь хөнөөсөн болохыг Шүүх шинжилгээний алба хаагчдын гаргасан урьдчилсан дүгнэлтээр тогтоосон. Талийгаач их хэмжээний цус алдаж, 500 орчим метр алхаж яваад амь насаа алдсан гэдгийг албаны эх сурвалж хэлж байгаа.Эдвард Нейш дээрх айлуудын гадаа хоносон

Тэгвэл Их Британийн уулчин, парапланы нисэгч 53 настай Стивен Эдвард Нейшийг хэрцгийгээр хөнөөсөн хэрэгт цагдаагийнхан Хангай сумын Тэрх багийн малчин Батсүхийн Гантулга гэх 34 настай залууг сэжиглэн шалгаж байна. Мөн хэрэгт холбоотой байж магадгүй хэмээн Тэрх багийн малчин Н.Доржпалам, Г. Баярсайхан нарыг Архангай аймгийн цагдан хорих ангид саатуулан шалгаж байгаа аж. Хангайн нуруунд гарсан хүн амины ноцтой хэргийн мөрөөр явж сурвалжлага бэлтгэсэн юм. Нутгийн иргэд, албаныхантай уулзаж, тухайн үед юу болсон талаар дараахь мэдээллийг авлаа.

Наймдугаар сарын 30-ны орой нар баруун тийш хэвийж байх үед Урд тэрхийн голыг уруудаад үүргэвч үүрсэн хоёр аялагч Бүлээн хясаанд намаржиж байсан Батсүх, Адъяасүрэнгийнх зэрэг таван айлыг чиглэн иржээ. Өндөр биетэй, европ төрхтэй хоёр аялагч айлын гадаа ирсэн байна. Нутгийнхан ч монгол ёс заншлаар нохойгоо хорьж, гэртээ оруулан цай хоол болжээ. Тэд монгол хэл мэдэхгүй ч дохио зангаа ашиглан аялж яваагаа хэлжээ. Мөн хамт яваа нэгнийх нь нуруу өвчтэй байгаа. Бэртэж гэмтсэн болохоор утсаар ярьж, дуудлага өгөх шаардлагатай гэдгээ ч ойлгуулсан байна. Гадаадын иргэд Адъяасүрэнгийн суурин утсаар аялал зохион байгуулдаг нэгэн компанийн ажилтнуудтай холбогдож, удаан ярьсан байна. Тус компанийн мэргэжилтэнд хоёр аялагч хаана, хэн гэх айлд ирсэн гэдгийг хэлж өгсөн байна. Удалгүй унаа явуулж нуруу нь өвдөөд байгаа аялагчийг авах гэж байгаа талаар ч утсаар хэлжээ. Хот айлынхан тэднийг Их Британийн уулчин, парапланы нисэгч болон Гарет Астон гэх хүмүүс болохыг мэджээ. Тэд Завхан аймгаас эхлэн явганаар аялж, Хангайн нурууны өндөр уулсын оргилуудаас нисэлт хийснийг ч ойлгосон аж. Аялагчид “Гадаа чинь майхнаа барьж хонож болох уу” гэж айлын эздээс асуусан байна. Хот айлынхан ч хоноод яв гэж. Үдшийн бүрий болсон хойно сумын төвөөс машин ирсэн нь Хангай сумын иргэн Ганбаатар гэх байжээ. Аймгийн төвөөс нэгэн танил нь утасдаж, нуруундаа бэртэл авсан нэг аялагчийг эмнэлэг бараадуулах гэж яваагаа хэлжээ. Ингээд тэр шөнөдөө хоёр аялагч майхандаа хоносон байна.

Гэмт хэрэгт сэжиглэгдэж байгаа Б.Гантулгын аав БатсҮхтэй найз болж байгаагаа талийгаа Ч дохиогоор хэлж байсан гэв

Наймдугаар сарын 31-ний өглөө болж, Стивен Эдвард Нейш хоносон айлаас холгүйхэн байх Хясаан хонх гэх өндөр хавцалтай уулнаас нисэлт хийхээр төлөвлөж байгаагаа газрын зурагт зааж, гэрийн эздэд ойлгуулсан байна. Энэ үеэр аяллын компанийн хөтөч Адъяасүрэнгийнхэнтэй утсаар холбогдож, “Уулын спортын дүрмээр хоёр аялагч явж байгаад нэг нь бэртэж гэмтсэн тохиолдолд гэмтсэн хүнээ эмнэлэг рүү явуулчихаад аяллаа ганцаараа үргэлжлүүлж дуусгадаг ёстой. Ноён Нейш Хангайн нуруугаар аялна гэж олон жил мөрөөдөж байгаа болохоор аяллаа үргэлжлүүлэх болно” гэж хэлсэн байна.

Ингээд аялагч, уулчин Гарет Астон жолооч Ганбаатартай аймгийн төв рүү явах болж, гэрийн эздэд найртай сайхнаар хүлээн авч, хоол унд хийж өгч, гэрийнхээ гадаа аюулгүй хонуулсанд баярлаж талархаж байгаагаа илэрхийлж, гэрэл зурагаа авахуулжээ. Тэр тусмаа хүн амины хэрэгт сэжиглэгдэн шалгагдаж байгаа Б.Гантулгын аав Батсүхтэй талийгаач Стивен Эдвард Нейш зургаа авахуулж, найз болсон гэж дохиогоор хэлжээ. Гарет Астон үүргэвчээ аваад машинд суужээ. Харин Стивен Эдвард Нейш урд зүг рүү алхахаар болсон байна. Тэд хоёр тийшээ хөдлөх гэж байхад нь Гарет Астон халааснаасаа 20 мянгатын хэдэн дэвсгэрт гаргаж ирэн найз Стивен Эдвард Нейшт өгсөн байна. Мөнгө өгөлцөж авалцаж байгааг Батсүхийн ууган хүү Б.Гантулга хараад зогсож байжээ.

Хэрэгт сэжиглэгдэн шалгагдаж байгаа Б.Гантулгын аав Батсүх жолооч Ганбаатар нарын хамт амиа алдахынхаа өмнө авахуулсан зураг

Стивен Эдвард Нейш алхсаар Дөрөлж Нарийны гол дээр ирсэн байна. Тэнд Хангай сумын малчин Гэлэгжунай болон хоёр хүүгийнх нь намаржиж байсан гэнэ. Гэлэгжунайн хоёр хүү болох Баярсайхан, Баярбилэг нар гадаадын жуулчин явж байгааг эхэлж харжээ. Тэд Дөрөлж Нарийны гол ус ихтэй учир явган аялагч эрийг гол гаргаж өгчээ. Аялагч эрийг гол гаргаж өгөх үед 13:00 цаг болж байсан гэх. Аялагч Хангайн нурууны догшин газар гэгдэх Хясаан хонх уулын орой руу мацахаар явсан байна. Түүнийг хамгийн сүүлд амьд явж байхыг харсан гэрч нь Баярсайхан, Баярбилэг гэх ах, дүү хоёр юм. Тэд нутгийнхандаа “Бид хоёрыг очиж гол гаргаж өгөх үед ямар ч бэртэж гэмтсэн зүйл байгаагүй. Гол гаргаад өгсний дараа өөрөө ганцаараа явна гээд байсан” хэмээн ярьж байжээ.

Талийгаа Ч хамгийн ойрхон айл руу тусламж гуйхаар явах замдаа амьсгал хураажээ

Харин талийгаачийг нас барсныг харсан малчин Доржпалам хэргийг шалгаж байгаа цагдаа нарт “Нар баруун тийш хэвийж байх үед гэрийнхээ доохно талд бэлчээрлэж байгаа үхрээ эргүүлэхээр явсан. Манай үхэр Цагаанчулуутын өвөлжөөний баруун хавтгайд байсан юм. Мотоцикльтойгоо давхиж явтал том үүргэвч харагдсан. Яваад очтол үл таних гадаад эр дээшээ хараад хэвтсэн чигтээ амьсгал хураасан байсан. Мотоцикльтойгоо гурван удаа эргэж хашгирч үзээд явсан. Амьд байж магадгүй гэж хашгирсан юм. Биед нь огт хүрээгүй. Гадаадын иргэн нас барсан байсныг харсан даруйдаа багийн Засаг дарга Б.Олзвойд мэдэгдсэн” гэж мэдүүлжээ.

Харин багийн дарга Б.Олзвой сумын цагдаа Н.Сандуйд энэ талаар хэлсэн байна. Төд удалгүй Хангай сумын цагдаа Н.Сандуй, багийн Засаг дарга Б.Олзвойн хамтаар хэргийн газарт иржээ. Талийгаач Стивен Эдвард Нейш дээшээ хараад хэвтсэн, хажуудаа үүргэвчтэй цүнхээ босгож тавиад, баруун гартаа ноосон хар цамцаа барьсан чигтээ амьсгал хураасан байжээ. Гаднаас нь харахад ил шарх сорви харагдаагүй байна. Харин хэвтсэн газрын доохно цус тунарч, газарт шингэсэн байжээ. Сумын цагдаа Сандуй, Тэрх багийн Засаг дарга Б.Олзвой нар амь насаа алдсан гадаад эрийн цогцсыг манаж хоножээ. Өглөө үүрээр буюу есдүгээр сарын 1-нд Архангай аймгийн цагдаа нар ирсэн байна. Хэргийн газарт хийсэн үзлэгээр талийгаачийн хэвлийн тус газарт хоёр утаа үзүүртэй зүйлээр нэвт хатгаж, цус алдаж амь насаа алдсан нь тодорхой болжээ. Цагдаа нарыг ирэх үед талийгаачийн сансрын холбооны байршил тогтоогч нэг доороо удаад байгааг ар гэрийнхэн нь анзаарч, Монголын аяллын компани руу мэдэгдэж байсан аж.

Б.Гантулга морьтойгоо дагаж яваад хөнөөсөн бололтой

Урд тэрхийн голоор гэмт хэрэгтнийг эрэн хайх ажлыг аймгийн цагдаагийн албан хаагчид УМБГ-ын Онц хүнд гэмт хэрэгтэй тэмцэх хэлтсийнхэнтэй хамтарсан Ажлын хэсэг хийж эхэлсэн байна. Талийгаачийг хамгийн сүүлд харсан ах, дүү хоёр болоод, анх амиа алдсан байгааг харсан Доржпалам, хоносон айлын гэрийн эзэд зэрэг арав гаруй хүнийг саатуулжээ. Тэрх багийнхан айдаст автсан аж. Тэрх багийн малчин Б энэ талаар “Шөнөөр гэмт хэрэгтэн ирээд сүйд хийж магадгүй. Босуул, шоронгоос оргосон хүн байж магадгүй.

Тэр өндөр биетэй хүний амь насыг хөнөөчихсөн юм чинь их айхтар хүн байх гэсэн яриа голын айл болгонд гарсан. Айл болгон хаалга үүдээ түгжиж, буу, хутга зэрэг зэвсгээ ойрхон тавиад гурав хоносон. Өмнө нь хүн амины учир битүүлэг хэрэг гарч байгаагүй болохоор нутгийнханд хүнд туссан байх. Цагдаа нар байсхийгээд л нутгийн залуусыг машиндаа ачаад явах нь сүрдмээр байсан. 1937 оны хэлмэгдүүлэлт болж байгаа юм шиг л дүр зураг харагдсан. Цагдаа нар айл болгоноор орж мэдүүлэг авах, бүр хэвэнд хийсэн ааруул болгоныг дундуур нь хугалж үзэн бэлэн мөнгөний карт хайгаад байсан. Үнэхээр аймаар байсан” хэмээн ярив.

Өөр нэг эх сурвалжаас авсан мэдээллээр цагдаа нарын саатуулсан хүмүүсийн нэг нь Б.Гантулга байжээ. Түүнд саяхан гэмтэл авсан болов уу гэмээр дух, толгой халцарсан шарх сорви байсан аж. Цагдаа нар Б.Гантулгыг өмнө нь хулгайн гэмт хэрэг үйлдэж байсан гэдгийг мэдээд баривчилсан юм байна. Өөр нэг хардах шалтгаан нь талийгаач найзынхаа хамт тэдний гэрийн гадаа хоносон байв. Мөн өөр нэг мэдээлэл иржээ. Б.Гантулга наймдугаар сарын 31-нд морьтойгоо сумын төв орсон байна. Сумын эмнэлэгт очоод “Мориноос унаад толгойгоо хагалчихлаа. Оёдол тавиад өгөх үү” гэж асуусан байна. Энэ сэжүүр хэргийг шалгаж байгаа цагдаа нарт сэжигтэй санагдсан учир Б.Гантулгыг ганцаарчлан байцааж, айл намаржиж байгаа хүмүүсээс Б.Гантулга Стивен Эдвард Нейшийг уулын ам өгсөөд ганцаараа явах үед хаана байсан талаар тодруулжээ. Гэрчүүд Б.Гантулга аргамжаатай морио унаад явсан. Тэгээд шөнө болсон хойно ирсэн гэж мэдүүлжээ. Удалгүй Б.Гантулга Их Британийн иргэн 53 настай Стивен Эдвард Нейшийг аргамжааны гадсаар хөнөөсөн гэдгээ хүлээжээ. Мөн талийгаачийн өмсөж явсан олон халаастай хантаазыг авч, 200 гаруй мянган төгрөг, 150 ам.долларыг авсан гэдгээ ч хүлээн зөвшөөрчээ. Тэрбээр “Манайх цөөн малтай ядуу. Бэлэн мөнгө байхгүйгээс болж гадаадын иргэнийг дээрэмдсэн” гэх утга бүхий мэдүүлгийг өгсөн гэдгийг эх сурвалж онцолж байв. Албаны эх сурвалжаас авсан мэдээллээр талийгаач Стивен Эдвард Нейшийг Хясаан хонх гэх газарт явж байхад нь араас нь очиж, дээрэмдэхийг оролдсон байна. Гэвч талийгаач мөчөөгөө өгөөгүй тул гэнэдүүлэн үзүүртэй гадсаар хэвлий рүү нь бүлж, хоорондоо багагүй хугацаанд ноцолдсон бололтой. Талийгаач хамаг эд зүйлсээ дээрэмдүүлээд айл бараадахаар явж байхдаа амьсгал хураасан байна.

Гэмт хэрэгтэн дээрэмдсэн эд зүйлсээ Хамар өтгийн бууцны хаданд нуусан байжээ

Талийгаач Стивен Эдвард Нейш нь манай оронд хоёр дахь удаагаа ирсэн аж. Түүний нэг мөрөөдөл нь Хангайн нуруунаас нисэх байжээ. Гэвч мөрөөдлөө биелүүлэхээс хэдхэн километрийн өмнө бусдын гарт харамсалтайгаар амиа алдсан юм. Бид уулын спортын хамгийн хүнд төрөлд тооцогддог парапланы спортын нэрт тамирчин Стивен Эдвард Нейшийн аминд хүрсэн байж болзошгүй хэмээн сэжиглэгдэн шалгагдаж буй Б.Гантулгын ар гэрийнхэнтэй уулзаж, ярилцсаныг маргаашийн дугаартаа хүргэх болно.